Wordt 2023 een kopie van 2022? 
Dit jaar is bijna afgesloten en in veel opzichten kunnen we zeggen: gelukkig maar. Het was een jaar waarin weinig goeds te melden was op economisch en maatschappelijk opzicht. De oorlog in Oekraïne is nog in volle hevigheid aan de gang, met alle gevolgen van dien voor haar burgers, de rente is sterk gestegen en de inflatie is het hoogste in 40 jaar. We gaan dit jaar dan ook afsluiten met merendeels dubbelcijferige verliezen op zowel aandelen als obligaties. Dat lijkt een beetje voorbarig met nog 1,5 week te gaan, maar in de laatste weken van december verandert er meestal niet veel. Hoe vaak komt een dergelijk verlies voor? Niet vaak, zeker niet voor obligaties. Obligaties zijn vier keer eerder zo sterk gedaald in de geschiedenis, de laatste keer in 1920. Aandelen dalen vaker met dubbele cijfers, maar ook niet erg vaak. In de VS is dit de 12e keer geweest in de afgelopen 95 jaar. De combinatie van zowel sterk dalende aandelenmarkten als sterk dalende obligatiemarkten komt nog minder voor. Dat gebeurde twee keer eerder, beide tijdens de Grote Depressie van de jaren ’30 van de vorige eeuw. Koppelen we hieraan het koopkrachtverlies van ruim 10%, dan is dit jaar het annus horribilis voor een gespreide portefeuille van zowel aandelen en obligaties.
De grote vraag is nu, wat gaat 2023 brengen? Wordt dit een voortzetting van 2022?  Als we het puur cijfermatig bekijken, dan is de Amerikaanse index S&P 500 in de VS een goede graadmeter om dit te bepalen vanwege haar lange historie. Sinds 1928 is in 9% van de gevallen een verliesjaar opgevolgd door weer een verliesjaar. Er waren 4 verliesjaren achter elkaar in de periode 1929-1932. Er waren 3 verliesjaren achter elkaar van 1939 tot 1941 en twee verliesjaren achter elkaar in 1973-1974 en 2000-2002. Vanuit een meer economisch standpunt – om een gevoel te krijgen of we wel of niet een herhaling krijgen van 2022 – dient de vraag beantwoord te worden of de rente in dezelfde mate zal stijgen (relatief en absoluut) als in 2022. Dit is natuurlijk niet helemaal te voorspellen, maar waar de centrale bankiers wereldwijd begin 2022 nog een vergaand soepel beleid voorstonden, is dit nu veranderd in een hele sterke beleidsfocus op het beteugelen van inflatie. In zo’n omgeving is de kans op meevallers op rentegebied groter dan op tegenvallers (lees: de rente daalt of stijgt minder hard dan verwacht) hetgeen gedurende 2023 een positieve uitwerking kan hebben op financiële markten.

Crisis alfa – wat betekent dit? 

De alternatieve fondsen op het HJCO AAA platform die juist positieve rendementen weten te behalen tijdens periodes waarin de aandelen- en obligatiemarkten dalen, zoals we het afgelopen jaar zagen, bezitten een zekere hoeveelheid ‘crisis alfa’. 

Wat wordt precies bedoeld met crisis alfa en welke theorie zit hierachter? 
Het concept crisis alfa is in 2011 gedefinieerd door Kathryn Kaminski. Na de financiële crisis van 2008-2009 was ze gefocust op het proberen te begrijpen welke strategieën het goed doen in periodes van stress op markten. Terugkijkend op 800 jaar aan crisis data ontdekte ze dat alle crises trends creëerden, maar dat elke crisis anders was. Tijdens de Covid-19-marktcrisis waren er bijvoorbeeld sterke trends in vastrentende waarden en grondstoffen. Daarnaast hebben we ook één van de grootste dalingen in de geschiedenis van de aandelenmarkten meegemaakt. De manier waarop deze trends zich in 2020 ontwikkelden, was heel anders dan tijdens de financiële crisis in 2008. 

Trends ontstaan doordat in tijden van crisis beleggers neigen hun acties te synchroniseren (i.e. kuddegedrag vertonen) onder invloed van marktsentiment en emoties. Tijdens een crisis worstelen beleggers vaak met hefboomwerking, triggers voor risicolimieten en mogelijke liquiditeitsproblemen. Dit alles kan leiden tot hogere volatiliteit in de markt. Vaardige managers weten gebruik te maken van deze trends in de markten, door het innemen van niet alleen long- maar ook short posities.   

Momenteel hebben we te maken met inflatie-crisis en hebben obligaties ongekende marktdalingen laten zien. Kaminski gelooft dat momenten van onzekerheid en stress zeker de drijvende kracht zijn achter allerlei soorten trends. Dit betekent een goede basis voor crisis-alfa in deze periode, gezien de verhoogde volatiliteit en onzekerheid. 

Een aantal fondsen op het HJCO platform bieden crisis alfa, zoals de systematische trendvolgende strategieën van bijv. Windmill Trend Evolution Fund, Schroder Gaia Blue Trend Fund en Man AHL Trend Alternative Fund. Maar ook de multi-strategy fondsen van Ruffer Total Return International Fund en Fulcrum Diversified Absolute Return Fund weten zich goed staande te houden, omdat ze kunnen inspelen op de sentimenten van de markt. 

Lees hier verder